ジェンダーニュートラル代名詞だいめいしを示しめす新漢字しんかんじ、ユニコード採用さいようで入力にゅうりょく環境かんきょうの変革へんかくへ

Nhà hoạt động nổi tiếng Lou Siu-fun, người tự nhận mình là phi nhị nguyên non-binary – tức là không xác định bản thân thuộc về nam hay nữ – đã nhiều lần được hỏi trong các cuộc phỏng vấn với truyền thông rằng muốn sử dụng đại từ nào.

Tuy nhiên, đối với Lou, người đến từ Hồng Kông, trong khi tiếng Anh có các đại từ trung lập về giới như they hay them, thì trong tiếng Trung, các đại từ nhân xưng chủ yếu được chia thành dạng nam và nữ, và cả hai đều không phù hợp với bản sắc của bản thân.

Năm 2017, Lou cuối cùng đã tìm ra giải pháp.

Đó là một đại từ mới do cộng đồng intersex và phi nhị nguyên nghĩ ra một cách không chính thức.

Ký tự này tương tự với các đại từ hiện có trong tiếng Trung, nhưng được thêm bộ thủ X, gợi nhớ đến khái niệm X-gender.

X-gender cũng là một khái niệm đôi khi được sử dụng như giới tính thứ ba trên giấy tờ tùy thân hoặc hộ chiếu ở một số quốc gia.

Mặc dù đã gần 10 năm kể từ khi đại từ mới này xuất hiện, nó vẫn chưa được phổ biến rộng rãi.

Một trong những nguyên nhân chính là do đây là ký tự không chính thức nên không thể nhập trên bàn phím, người dùng buộc phải thay thế bằng các cách viết như X也, dẫn đến sự phức tạp và nhầm lẫn khi nhập liệu.

Tuy nhiên, tình hình đang thay đổi đáng kể.

Tháng 9 năm 2023, đại từ này đã được chính thức thêm vào tiêu chuẩn mã ký tự quốc tế Unicode.

Nhờ đó, trong tương lai, việc nhập, tìm kiếm và hiển thị ký tự này trên điện thoại thông minh và máy tính sẽ trở nên khả thi, và kỳ vọng sẽ góp phần mở rộng nhận thức xã hội.

Thực tế, động thái này được hoan nghênh, đặc biệt là ở Trung Quốc, và được xem là một bước tiến lớn đối với cộng đồng thiểu số giới tính vốn đang gặp nhiều khó khăn do các giá trị bảo thủ và sự kiểm soát của chính phủ.

Lou cho biết: Sự tồn tại của một đại từ cụ thể hơn có thể trở thành lựa chọn hữu hiệu cho những người không muốn bị gò bó trong khuôn khổ đại từ nam hay nữ. 

Hiện tại, Lou đang theo học chương trình tiến sĩ về giới và tính dục.

Vốn dĩ, các đại từ trong tiếng Trung không phải lúc nào cũng nhị nguyên.

Trước đây, 他 được dùng cho tất cả mọi người bất kể giới tính, nhưng từ đầu thế kỷ 20, khi giao lưu với các nước phương Tây phát triển, nhiều ký tự mới bắt đầu được sáng tạo tích cực.

Trong quá trình này, dưới ảnh hưởng của phong trào nữ quyền đầu tiên đòi hỏi sự độc lập, giáo dục cho phụ nữ và đa dạng hóa biểu đạt trong văn viết, đại từ nữ mới 她 đã ra đời.

Hiện nay, cũng có ý kiến cho rằng không cần thiết phải tạo ra các đại từ trung lập về giới như X也, nhưng sự phát triển của ngôn ngữ có ảnh hưởng lớn đến toàn xã hội.

Tiếng Trung là ngôn ngữ có số lượng người nói bản ngữ lớn nhất thế giới, phạm vi sử dụng trải rộng từ Hồng Kông, Đài Loan đến các cộng đồng người Hoa trên toàn cầu.

Để ký tự X也 được thêm vào Unicode, đã có sự nỗ lực của những người như Michael Bauer.

Ông đã nộp đơn xin vào cuối năm 2020 và phải mất khoảng 5 năm cho đến khi được phê duyệt vào tháng 9 năm nay.

Theo Bauer, các nền tảng công nghệ và nhà sản xuất phông chữ cần cập nhật hệ thống để người dùng có thể dễ dàng sử dụng ký tự này, và việc triển khai có thể mất thêm vài tháng đến vài năm.

Ngay cả sau khi các vấn đề kỹ thuật được giải quyết, việc phổ biến ký tự mới này trên thực tế vẫn cần sự thuyết phục xã hội.

Ví dụ, ở Hồng Kông, do tiếng Quảng Đông có đại từ trung lập về giới riêng, nên nhu cầu đối với ký tự mới không hẳn cao.

Tuy nhiên, nhiều bên liên quan, bao gồm cả đại diện các tổ chức nhân quyền địa phương, nhấn mạnh ý nghĩa biểu tượng của động thái này.

Tại các khu vực nói tiếng Trung, xu hướng bảo thủ đối với quyền và biểu đạt của các nhóm thiểu số giới vẫn còn mạnh mẽ, đặc biệt là từ khi Chủ tịch Tập Cận Bình lên nắm quyền, các quy định đối với cộng đồng LGBTQ càng bị siết chặt.

Các cuộc diễu hành tự hào bị hủy bỏ, phim và chương trình truyền hình về đồng tính bị cấm, thậm chí các tài khoản mạng xã hội cũng bị đóng cửa liên tiếp.

Hồng Kông, từng là thuộc địa của Anh và phát triển thành trung tâm tài chính quốc tế, cởi mở hơn so với Trung Quốc đại lục, nhưng vẫn chưa hợp pháp hóa hôn nhân đồng giới hay ban hành luật cấm phân biệt đối xử dựa trên xu hướng tính dục.

Gần đây, với việc thực thi Luật An ninh Quốc gia, nhiều nhà hoạt động thiểu số giới tham gia các phong trào phản đối chính quyền hoặc vận động dân chủ cũng bị bắt giữ hàng loạt.

Ngược lại, Đài Loan đã đạt được tiến bộ vượt bậc khi trở thành nơi đầu tiên ở châu Á hợp pháp hóa hôn nhân đồng giới.

Trong bối cảnh xã hội như vậy, Lou nhấn mạnh: Sự tồn tại của đại từ công nhận chúng tôi là vô cùng quan trọng, đồng thời cảnh báo về các phong trào chống LGBTQ đang diễn ra trên toàn thế giới và việc ban hành các đạo luật chống người chuyển giới ở Mỹ.