故郷を
離れ
戦地に
赴いた
兵士たちは
いつどこで
亡くなったのか。
Những người lính rời xa quê hương ra chiến trường đã hy sinh vào lúc nào và ở đâu?
戦後80年となることし、兵士が亡くなった場所やその日付を、AIなどのデジタル技術で解析しました。
Năm nay đánh dấu 80 năm sau chiến tranh, các địa điểm và ngày tháng mà các binh sĩ đã hy sinh đã được phân tích bằng các công nghệ kỹ thuật số như AI.
そこから見えてきたのは、戦争が終わってからも続く悲惨な実態でした。
Những gì hiện ra từ đó là thực trạng bi thảm vẫn tiếp diễn ngay cả sau khi chiến tranh kết thúc.
福岡市中央区に、ある名簿が保管されています。
Có một danh sách được lưu giữ tại quận Chūō, thành phố Fukuoka.
「福岡県戦没者名簿」。
Danh sách liệt sĩ tỉnh Fukuoka
今から30年前、戦後50年の節目に、福岡県遺族連合会が福岡出身やゆかりの戦没者の記録をとりまとめた資料です。
Ba mươi năm trước, vào dịp kỷ niệm 50 năm sau chiến tranh, Liên đoàn gia đình liệt sĩ tỉnh Fukuoka đã tổng hợp tài liệu ghi chép về những người hy sinh trong chiến tranh có xuất thân hoặc liên quan đến Fukuoka.
6万4000人を超える兵士たちがどこで亡くなったのかや、亡くなった日付、そして遺族の名前などが記録されています。
Hồ sơ ghi lại nơi hơn 64.000 binh sĩ đã hy sinh, ngày họ mất cũng như tên của thân nhân.
戦後80年となることし、NHKは福岡市に本社がある西日本新聞社と連携し、貴重な資料のデジタル化に取り組みました。
Năm nay đánh dấu 80 năm sau chiến tranh, NHK đã hợp tác với Công ty báo Tây Nhật Bản có trụ sở chính tại thành phố Fukuoka để tiến hành số hóa các tài liệu quý giá.
AIでデジタルデータ化
今回私たちは、遺族連合会から許可を得て、冊子1ページ1ページをスキャンし、その画像データをAIで解析しました。
Chúng tôi đã nhận được sự cho phép từ Liên đoàn gia quyến, tiến hành quét từng trang của cuốn sách và phân tích dữ liệu hình ảnh đó bằng AI để số hóa dữ liệu.
個人情報に配慮したうえで、ページに記載されている兵士たち一人一人の戦没地とその日時を、データとして抽出し、集計・分析が可能なデジタルデータベースとして整理しました。
Sau khi cân nhắc đến thông tin cá nhân, chúng tôi đã trích xuất địa điểm tử trận và thời gian tử trận của từng người lính được ghi trên trang, và sắp xếp chúng thành một cơ sở dữ liệu kỹ thuật số có thể tổng hợp và phân tích dữ liệu.
抽出できたのはおよそ6万1000人分の記録。
Khoảng 61.000 bản ghi đã được trích xuất.
彼らがいつ
亡くなったのか、
集計し
分析すると、
兵士たちの
悲惨な
最期の
痕跡が
見えてきました。
Khi tổng hợp và phân tích thời điểm họ qua đời, dấu vết về cái kết bi thảm của những người lính dần hiện ra.
終戦前1年に死者が集中
兵士たちがいつ亡くなったのかを月別">月別にまとめたグラフです。
Đây là biểu đồ tổng hợp theo từng tháng về thời điểm binh lính đã hy sinh, tập trung chủ yếu trong năm cuối cùng trước khi chiến tranh kết thúc.
1944年と1945年に亡くなった兵士たちの数が急増。
Số lượng binh lính tử vong vào các năm 1944 và 1945 đã tăng đột biến.
全体の
半数近くにあたる
2万9000人余りが
終戦までの1
年間に
亡くなっていたことが
分かりました。
Hơn 29.000 người, tức gần một nửa tổng số, đã qua đời trong vòng một năm cho đến khi chiến tranh kết thúc.
激戦地で死者が急増
いつ亡くなったか、どこで亡くなったのか、データベースから可視化しました。
Số người chết tăng đột biến tại các khu vực giao tranh ác liệt, thời điểm và địa điểm tử vong đã được trực quan hóa từ cơ sở dữ liệu.
記載された「戦没地」の表記をもとに、大きく7つに分類したグラフがこちらです。
Dưới đây là biểu đồ được phân loại thành 7 nhóm lớn dựa trên ghi chú về nơi hy sinh đã được ghi lại.
出征した兵士たちは故郷から遠く離れたさまざまな場所で亡くなっていました。
Những người lính ra trận đã hy sinh ở nhiều nơi khác nhau, cách xa quê hương của họ.
亡くなった兵士の数が最も多かった1945年3月は「フィリピン」「ビルマ(現在のミャンマー)」に加えて、日米両軍で激しい戦闘が行われた「硫黄島」が多くなっていました。
Tháng 3 năm 1945, khi số lượng binh sĩ thiệt mạng nhiều nhất, ngoài Philippines và Miến Điện nay là Myanmar, còn có Iwo Jima nơi diễn ra các trận chiến ác liệt giữa quân đội Nhật Bản và Hoa Kỳ, cũng ghi nhận con số thương vong lớn.
次いで多かったのは、1945年6月。
Tiếp theo số lượng nhiều là vào tháng 6 năm 1945.
「
沖縄」で
亡くなった
人たちが
急増していました。
Số người tử vong ở Okinawa đã tăng đột biến.
また、1944年6月から9月にかけて「ビルマ」で亡くなった人が多くなっていました。
Ngoài ra, từ tháng 6 đến tháng 9 năm 1944, số người tử vong ở Miến Điện cũng tăng lên.
これは何を物語っているのか。
Điều này đang kể về điều gì?
専門家とともに
読み
解きました。
Chúng tôi đã cùng các chuyên gia phân tích và làm sáng tỏ.
補給なく餓死・病死か
なぜ、1944年6月以降にビルマで亡くなった兵士が急増しているのか。
Tại sao số lượng binh sĩ chết đói và chết bệnh không được tiếp tế lại tăng đột biến ở Miến Điện sau tháng 6 năm 1944?
軍事史の専門家で、明治大学平和教育登戸研究所資料館の館長もつとめる山田朗教授は、背景には「インパール作戦」があるといいます。
Giáo sư Yamada Akira, chuyên gia về lịch sử quân sự và cũng là giám đốc Bảo tàng Tư liệu Nghiên cứu Hòa bình Noborito của Đại học Meiji, cho biết đằng sau đó là Chiến dịch Imphal.
インパール作戦は、当時ビルマを占領していた旧日本軍が隣国インド北東部の攻略を目指した作戦です。
Chiến dịch Imphal là chiến dịch mà quân đội Nhật Bản cũ, khi đó đang chiếm đóng Miến Điện, nhằm mục tiêu tấn công vào khu vực đông bắc Ấn Độ, quốc gia láng giềng.
補給を度外視した作戦は惨敗に終わり、その後の撤退でも大勢の兵士が命を落としました。
Một chiến dịch không tính đến việc tiếp tế đã kết thúc trong thất bại thảm hại, và trong cuộc rút lui sau đó, rất nhiều binh lính đã thiệt mạng.
山田朗教授
「インパール作戦の失敗で日本側の防衛ラインが総崩れになってしまった。
Giáo sư Yamada Akira nói: Với thất bại của Chiến dịch Imphal, tuyến phòng thủ của phía Nhật Bản đã hoàn toàn sụp đổ.
作戦自体は
7月に
中止になっているが、その
後ビルマに
侵入してきたイギリス
軍との
戦闘が
継続したことに
加えて、
日本軍が
撤退するなかで、
補給もなく、けがや
病気になった
兵士のケアがうまくできずに
どんどん犠牲が
増えていったことが
読み
取れます」
山田教授は1944年9月のデータにも注目しました。
Chiến dịch tự nó đã bị hủy bỏ vào tháng 7, nhưng sau đó, giao tranh với quân đội Anh xâm nhập vào Miến Điện vẫn tiếp tục. Thêm vào đó, trong quá trình quân đội Nhật rút lui, không có nguồn tiếp tế, việc chăm sóc cho những binh lính bị thương hoặc mắc bệnh không được thực hiện tốt, dẫn đến số người hy sinh ngày càng tăng lên. Giáo sư Yamada cũng chú ý đến dữ liệu của tháng 9 năm 1944.
特定の日付に亡くなった兵士たちが突出して多くなっていて、あまり知られていない過酷な戦いが関係していることが推測されるとしています。
Có nhiều binh sĩ đã thiệt mạng đặc biệt nhiều vào những ngày nhất định, và người ta suy đoán rằng điều này có liên quan đến những trận chiến khốc liệt ít được biết đến.
「拉孟・騰越(らもう・とうえつ)の戦い」。
Trận chiến La Mỗ - Đằng Việt
ビルマでの劣勢が続く中、中国の雲南省にある国境付近の2つの町で旧日本軍の守備隊が”玉砕”したとされる戦闘です。
Trong bối cảnh liên tục thất thế tại Miến Điện, đây là trận chiến mà các đơn vị đồn trú của quân đội Nhật Bản cũ được cho là đã chiến đấu đến chết tại hai thị trấn gần biên giới ở tỉnh Vân Nam, Trung Quốc.
この日亡くなった兵士の記録にも戦没地として「拉孟」「騰越」と書かれた人がいました。
Có những người lính đã hy sinh vào ngày này, trong hồ sơ tử trận của họ cũng ghi địa điểm tử trận là La Mông và Đằng Việt.
山田教授
「救援がないなかで後退もできず、部隊が全滅してしまったことで、その時点に犠牲者が急激に増えていると考えられます。
Giáo sư Yamada: Vì không có viện trợ nên không thể rút lui, dẫn đến toàn bộ đơn vị bị tiêu diệt, có thể cho rằng số người thiệt mạng đã tăng đột ngột vào thời điểm đó.
同
じように
1945年3月の
硫黄島でも、
逃げ
場がない
島という
環境の
中で
旧日本軍が
玉砕していて、グラフでもその
時期に
死者が
急増していると
考えられます」
終戦後も続く犠牲
さらに、終戦を告げる昭和天皇の玉音放送があった1945年8月15日の後にも記録されていて、この日以降、その年の年末までに3000人近くが亡くなっていました。
Tương tự như vậy, vào tháng 3 năm 1945 tại đảo Iwo Jima, trong hoàn cảnh là một hòn đảo không có lối thoát, quân đội Nhật Bản cũ đã chiến đấu đến cùng và có thể thấy số người chết tăng đột biến trong thời kỳ đó qua biểu đồ. Những hy sinh vẫn tiếp tục sau khi chiến tranh kết thúc, và ngay cả sau ngày 15 tháng 8 năm 1945 khi Thiên hoàng Chiêu Hòa tuyên bố kết thúc chiến tranh qua phát thanh, vẫn có ghi nhận các trường hợp tử vong, với gần 3.000 người đã qua đời từ ngày đó cho đến cuối năm.
場所をみると「満州」や「中国」「ソ連」などの記録が多くなっていました。
Khi xem địa điểm thì có nhiều ghi chép về Mãn Châu, Trung Quốc và Liên Xô.
山田朗教授
「グラフで見てもかなりの兵士たちが”戦後”に亡くなっています。
Giáo sư Akira Yamada: Ngay cả khi nhìn vào biểu đồ cũng thấy rằng rất nhiều binh sĩ đã qua đời sau chiến tranh.
8月15日に
戦争が
終わりましたが、その
後も
犠牲者が
出ていないということではありません。
Chiến tranh đã kết thúc vào ngày 15 tháng 8, nhưng điều đó không có nghĩa là sau đó không còn có thêm những nạn nhân.
私たちは
どうしても">どうしても
見落として
しまうことがあるので、それを
含めて
きちんと語り
継いでいかないといけない」
遺族の思いは
データから見えてきた悲惨な戦いの痕跡。
Chúng ta nhất định phải truyền lại một cách đầy đủ, kể cả những điều mà chúng ta dù thế nào cũng dễ bỏ sót – đó là tâm nguyện của các gia đình nạn nhân, được thể hiện qua dấu tích của những trận chiến thảm khốc mà dữ liệu đã cho thấy.
遺族はどのように
受け
止めるのか。
Gia đình người đã khuất sẽ đón nhận điều đó như thế nào?
戦没者の遺族の1人、福岡県の荒川恒光さん(86)。
Một trong những thân nhân của người đã hy sinh trong chiến tranh, ông Arakawa Tsunemitsu 86 tuổi đến từ tỉnh Fukuoka.
父親の一登さんは激戦地となった沖縄で通信兵として従軍し、「沖縄県民斯ク戦ヘリ」と沖縄戦の惨状を記した司令官の電文を打電したとされています。
Cha của anh Kazunobu đã tham gia chiến đấu tại Okinawa, nơi diễn ra những trận chiến ác liệt, với vai trò là lính thông tin, và được cho là người đã gửi bức điện tín của vị chỉ huy mô tả thảm cảnh của trận chiến Okinawa với nội dung Người dân Okinawa chiến đấu như thế này.
名簿には一登さんの名前とともに「沖縄海軍司令部」が戦没地として記録されています。
Tên của ông Ichitō cùng với Bộ chỉ huy Hải quân Okinawa được ghi lại là nơi hy sinh trong danh sách.
荒川恒光さん
「平和を考えるうえで、あの戦争のなかで最初はこれくらいの人が亡くなって、終盤になって負けるときにはこんなに多くの人が亡くなったということがデータで言えることは大事だと思います」
荒川さんは沖縄で戦没者の遺骨収集などに携わっていて、当時を知る人が減ることで戦争の記憶が失われていくことに危機感を抱いているといいます。
Arakawa Tsunekatsu nói: Khi suy nghĩ về hòa bình, tôi cho rằng điều quan trọng là có thể nói bằng dữ liệu rằng ban đầu trong cuộc chiến đó đã có từng này người thiệt mạng, và đến giai đoạn cuối khi thua trận thì số người thiệt mạng đã tăng lên nhiều như thế nào. Ông Arakawa tham gia vào việc thu thập hài cốt của những người đã hy sinh trong chiến tranh ở Okinawa, và ông bày tỏ lo ngại rằng ký ức về chiến tranh đang dần mai một do số người biết về thời kỳ đó ngày càng giảm.
戦争の記録をデジタル化することは、次世代に記憶をつなげる新たな手段になると感じています。
Tôi cảm thấy rằng việc số hóa các ghi chép về chiến tranh sẽ trở thành một phương thức mới để kết nối ký ức với thế hệ mai sau.
荒川恒光さん
「データを残すこと自体は大事で、あの当時どうだったのか将来の方々が歴史を振り返ってみる場合に参考になると思う」
各地で取り組み広がる
今回、NHKが共同でデジタルデータ化した戦没者名簿については、今月中旬にも西日本新聞社の紙面やアプリ、ウェブサイトで詳しい分析結果を公開予定です。
Ông Arakawa Tsunemitsu nói: Việc lưu giữ dữ liệu tự thân nó rất quan trọng, bởi khi những người trong tương lai nhìn lại lịch sử để xem thời điểm đó như thế nào, đây sẽ là một nguồn tham khảo hữu ích. Nỗ lực này đang được mở rộng trên khắp các địa phương. Đối với danh sách tên các liệt sĩ đã được NHK cùng hợp tác số hóa lần này, dự kiến kết quả phân tích chi tiết sẽ được đăng tải trên báo giấy, ứng dụng và trang web của Báo Tây Nhật Bản vào giữa tháng này.
また、秋田県の「秋田魁新報社」でも、秋田県出身の兵士たちの亡くなった場所や推移を特設サイトで公開しています。
Ngoài ra, tờ Akita Sakigake Shinpo của tỉnh Akita cũng công bố trên trang web đặc biệt về địa điểm tử trận và quá trình của các binh sĩ xuất thân từ tỉnh Akita.
戦争資料の保存に取り組んできた山田教授も、戦没者など戦争の記録をデジタル化することは今後も進めていく必要があると指摘しています。
Giáo sư Yamada, người đã nỗ lực lưu giữ các tài liệu về chiến tranh, cũng chỉ ra rằng việc số hóa các ghi chép về chiến tranh như liệt sĩ là điều cần tiếp tục thực hiện trong tương lai.
山田教授
「戦後これだけ時間が経ってしまうと、資料自体が失われてしまうということも考えられます。
Giáo sư Yamada: Sau chiến tranh, khi đã trôi qua từng ấy thời gian, cũng có thể nghĩ đến khả năng các tài liệu tự thân đã bị thất lạc.
戦争は
個人が
行ったものではなく、
まさに国家の
選択として
行ったものであるわけなので、その
後始末ということも
含めて、きちんと
国が
記録を
保存・
継承していくことが
大事だと
考えます」
(機動展開プロジェクト・斉藤直哉 / 福岡局・小島萌衣)
。
Chiến tranh không phải do cá nhân tiến hành mà chính là sự lựa chọn của quốc gia, vì vậy tôi cho rằng việc quốc gia lưu giữ và truyền lại các ghi chép, bao gồm cả việc xử lý hậu quả sau chiến tranh, là điều rất quan trọng. Dự án Triển khai Cơ động - Saito Naoya / Cục Fukuoka - Kojima Moe