終戦から
80年となり
戦争を
体験した
人が
少なく
なる中、その
記憶や
教訓を
今に
伝える
役割を
担っているのが、
戦争に
関する
資料や
遺品などを
展示している
資料館です。
Sau 80 năm kể từ khi chiến tranh kết thúc và số người từng trải qua chiến tranh ngày càng ít đi, các bảo tàng trưng bày tài liệu và di vật liên quan đến chiến tranh đang đóng vai trò truyền lại ký ức và bài học của chiến tranh cho thế hệ ngày nay.
こうした
施設を
対象に
市民団体が
調査を
行ったところ、
半数を
超える
施設が
運営面や
財政面で
不安を
抱えていることがわかりました。
Khi một tổ chức dân sự tiến hành khảo sát đối với những cơ sở như vậy, đã phát hiện ra rằng hơn một nửa số cơ sở đang lo lắng về việc vận hành và tài chính.
この内容は8月23日の「サタデーウオッチ9」で放送予定です。
Nội dung này dự kiến sẽ được phát sóng trong chương trình Saturday Watch 9 vào ngày 23 tháng 8.
NHKプラスでも配信します。
Chúng tôi cũng phát sóng trên NHK Plus.
調査は、博物館の関係者や研究者などで作る市民団体「平和のための博物館市民ネットワーク」が、全国の博物館や戦争資料館など219の施設を対象にことし実施し、3割余りにあたる72(公立56・私立16)の施設から回答を得ました。
Cuộc khảo sát được thực hiện trong năm nay bởi Mạng lưới công dân vì bảo tàng hòa bình, một tổ chức dân sự gồm các cán bộ bảo tàng và các nhà nghiên cứu, với đối tượng là 219 cơ sở trên toàn quốc như bảo tàng và bảo tàng tài liệu chiến tranh, và đã nhận được phản hồi từ 72 cơ sở 56 công lập, 16 tư nhân, chiếm hơn 30%.
54%が 運営面で「不安がある」
この中で、運営面で不安があるか尋ねた質問では、「不安がある」という施設が合わせて半数を超えました。
54% các cơ sở cho biết “có lo ngại” về mặt vận hành. Trong số này, khi được hỏi về những lo ngại trong công tác vận hành, tổng số cơ sở trả lời “có lo ngại” đã vượt quá một nửa.
▽非常に不安がある 22%▽やや不安がある 32%
▽あまり不安はない 7%
▽まったく不安はない 1%
▽どちらとも言えない 35%
▽回答なし 3%
※小数点以下は四捨五入
運営面での課題について自由記述で尋ねた質問では
▽「専門知識を持った学芸員が確保できない」や「職員の高齢化」など、担い手に関する課題をあげた施設が44%
▽「資料の保存に適した環境設備が整っていない」など、施設の環境に関する課題をあげた施設が14%
▽「資料の増加に伴う収蔵スペースの不足」など、資料を収蔵する場所の確保に関する課題をあげた施設が10%でした。
▽Rất lo lắng 22% ▽Hơi lo lắng 32% ▽Không mấy lo lắng 7% ▽Hoàn toàn không lo lắng 1% ▽Không thể nói rõ 35% ▽Không trả lời 3% ※Số thập phân được làm tròn Trong câu hỏi tự do về các vấn đề trong công tác vận hành: ▽44% các cơ sở nêu ra vấn đề liên quan đến nguồn nhân lực như “không thể đảm bảo đủ cán bộ chuyên môn” hoặc “nhân viên già hóa” ▽14% các cơ sở nêu ra vấn đề về môi trường cơ sở vật chất như “thiếu trang thiết bị phù hợp để bảo quản tài liệu” ▽10% các cơ sở nêu ra vấn đề về đảm bảo không gian lưu trữ tài liệu như “thiếu không gian lưu trữ do số lượng tài liệu tăng lên”
56%が 財政面で「不安がある」
財政面で不安があるか尋ねた質問も、「不安がある」という施設が合わせて半数を超えました。
56% cơ sở trả lời “có lo lắng” về mặt tài chính. Khi được hỏi về sự lo lắng tài chính, tổng số cơ sở trả lời “có lo lắng” đã vượt quá một nửa.
▽非常に不安がある 25%▽やや不安がある 31%
▽あまり不安はない 10%
▽まったく不安はない 0%
▽どちらとも言えない 32%
▽回答なし 3%
※小数点以下は四捨五入
特に私立施設では、16施設のうち15施設が「不安がある」と回答しました。
▽Rất lo lắng 25% ▽Hơi lo lắng 31% ▽Không mấy lo lắng 10% ▽Hoàn toàn không lo lắng 0% ▽Không thể nói chắc chắn 32% ▽Không trả lời 3% ※Số thập phân đã được làm tròn Đặc biệt, tại các cơ sở tư nhân, trong số 16 cơ sở thì có 15 cơ sở trả lời là “có lo lắng”.
調査した「平和のための博物館市民ネットワーク」 丸山豊共同代表
「今後戦後90年や100年になり、戦争体験者がいなくなった時に平和や戦争を考える資料館が存在することに大きな意義があり、地域の歴史を掘り起こす場としてもっと幅広く平和の概念をアピールできる場になっていけると信じたい」
博物館学が専門で今回の調査に携わった栗山究さん
「戦争体験者だけでなく、戦後に生まれて平和のための博物館という考え方を生み出してきた世代も亡くなっている状況の中で、声の伝承だけではなくて残っている資料を活用した活動が必要になっている」
公立施設 4割超が「運営面で不安」
岩手県釜石市が運営する「釜石市郷土資料館」では、太平洋戦争末期に市内にあった軍需工場が狙われ700人以上が犠牲になった連合国軍による艦砲射撃の被害を伝える資料などを展示しています。
Theo đại diện đồng chủ tịch Maruyama Yutaka của Mạng lưới công dân vì bảo tàng hòa bình đã khảo sát: Khi thời gian trôi qua đến 90 hay 100 năm sau chiến tranh và không còn những người từng trải qua chiến tranh, việc các bảo tàng lưu giữ tư liệu để suy ngẫm về hòa bình và chiến tranh vẫn tồn tại sẽ có ý nghĩa to lớn. Tôi muốn tin rằng các bảo tàng có thể trở thành nơi khai quật lịch sử địa phương và truyền tải rộng rãi hơn khái niệm hòa bình. Ông Kuriyama Kiwamu, chuyên gia về bảo tàng học và cũng tham gia khảo sát lần này, cho biết: Không chỉ những người từng trải qua chiến tranh mà cả thế hệ sinh ra sau chiến tranh, những người đã tạo ra ý tưởng về bảo tàng vì hòa bình, cũng đang dần mất đi. Vì vậy, ngoài việc truyền miệng, cần tiến hành các hoạt động sử dụng các tư liệu còn lại. Hơn 40% các cơ sở công lập lo lắng về khía cạnh vận hành. Tại Bảo tàng lịch sử địa phương thành phố Kamaishi do thành phố Kamaishi tỉnh Iwate quản lý, đang trưng bày các tư liệu truyền tải về thiệt hại do pháo kích của quân Đồng Minh vào cuối Thế chiến thứ hai, khi các nhà máy quân sự trong thành phố bị nhắm tới và hơn 700 người đã thiệt mạng.
市から資料館に割り当てられる予算に限りがあることから、専門の資格を持った学芸員を確保することができず、3人の非正規の職員が日々の運営や資料の整理・展示などを担っています。
Do ngân sách được phân bổ từ thành phố cho bảo tàng có hạn, nên không thể đảm bảo có được các nhân viên chuyên môn có bằng cấp, và hiện tại ba nhân viên hợp đồng không chính thức đang đảm nhận các công việc vận hành hàng ngày, sắp xếp và trưng bày tài liệu.
これまでは、ホームページを独自に運営し、資料の紹介や催しの告知などを行ってきましたが、予算や人手の問題からことし3月で更新を中止し、現在は市のホームページで情報の一部を掲載しています。
Trước đây, chúng tôi đã tự quản lý trang web riêng để giới thiệu tài liệu và thông báo các sự kiện, nhưng do vấn đề ngân sách và nhân lực, chúng tôi đã ngừng cập nhật vào tháng 3 năm nay và hiện chỉ đăng một phần thông tin trên trang web của thành phố.
また、資料館には市民から資料を寄贈したいという申し出が毎年数十件ほど寄せられているということですが、収蔵庫のスペースは限界に達していて、今後新たな資料の受け入れが難しくなる可能性があるといいます。
Ngoài ra, được biết mỗi năm bảo tàng nhận được hàng chục đề nghị hiến tặng tài liệu từ người dân, tuy nhiên không gian lưu trữ đã đạt đến giới hạn và có khả năng sẽ gặp khó khăn trong việc tiếp nhận thêm tài liệu mới trong tương lai.
釜石市郷土資料館 佐々木寿館長補佐
「ただ毎日ドアを開けて『みなさん来てください』とやっているだけではなかなか足を運んでもらえないと思うので、ここにこういう資料があってこういう意味があるんだとうまく伝えていく必要があると思う。
Tôi nghĩ rằng nếu chỉ đơn giản mở cửa mỗi ngày và nói mọi người hãy đến nhé thì sẽ khó mà thu hút được nhiều người đến. Vì vậy, chúng ta cần truyền đạt tốt rằng ở đây có những tư liệu như thế này và chúng mang ý nghĩa như thế nào.
資料館をより
よい状況にしていかないと、
伝えていくことは
難しくなると
思うので、
施設の
環境や
人手の
問題を
変えてほしいという
思いはある」
私立施設は さらに厳しい状況
個人や民間団体などが運営する私立の施設では、およそ8割が運営面の不安を訴え、およそ9割が財政面での不安を訴えていて、公立よりもさらに厳しい状況に置かれています。
Tôi nghĩ rằng nếu không cải thiện tình trạng của bảo tàng, việc truyền đạt sẽ trở nên khó khăn, vì vậy tôi mong muốn thay đổi môi trường của cơ sở và vấn đề nhân lực. Các cơ sở tư nhân do cá nhân hoặc tổ chức dân sự vận hành đang phải đối mặt với tình trạng còn nghiêm trọng hơn, với khoảng 80% bày tỏ lo ngại về mặt vận hành và khoảng 90% lo lắng về mặt tài chính, đặt họ vào tình thế thậm chí còn khắc nghiệt hơn so với các cơ sở công lập.
東京・大田区の住宅地にある「昭和のくらし博物館」は、戦後まもない時期に建てられた木造住宅を活用して1999年に開館した施設で、昭和期の地域の歴史や暮らしを伝える品々を展示しています。
Bảo tàng Cuộc sống Thời Showa, nằm trong khu dân cư ở quận Ota, Tokyo, là một cơ sở được khai trương vào năm 1999 bằng cách tận dụng ngôi nhà gỗ được xây dựng ngay sau chiến tranh, và trưng bày các hiện vật truyền đạt lịch sử khu vực và cuộc sống thời Showa.
館長の小泉和子さん(91)が私費を投じて設立し、7年前からはNPO法人を立ち上げて運営や管理を行っていますが、入館料や会費だけでは運営費をまかなえず、財政的に苦しい状況が続いているといいます。
Bà Koizumi Kazuko, 91 tuổi, giám đốc của bảo tàng, đã bỏ tiền túi ra thành lập và từ 7 năm trước đã thành lập một tổ chức phi lợi nhuận NPO để quản lý và vận hành, nhưng chỉ với tiền vé vào cửa và hội phí thì không đủ trang trải chi phí hoạt động, nên tình hình tài chính vẫn đang gặp nhiều khó khăn.
人件費を抑えるため2人のスタッフで運営を担っていますが、人手が足りないためボランティアの力に頼らざるを得ないといいます。
Để giảm chi phí nhân công, chỉ có hai nhân viên phụ trách vận hành, nhưng do thiếu nhân lực nên họ buộc phải dựa vào sự hỗ trợ của các tình nguyện viên.
昭和のくらし博物館 小泉和子館長
「小さく、ささやかな博物館ですが、戦争の時代にあってもベースにあるのは人々の暮らしであり、それを分かってもらいたいというメッセージを発するために頑張ってやっています。
Bảo tàng Cuộc sống thời Showa, Giám đốc Koizumi Kazuko: Dù là một bảo tàng nhỏ bé và giản dị, nhưng ngay cả trong thời chiến tranh, nền tảng vẫn là cuộc sống của con người. Chúng tôi đang nỗ lực để truyền tải thông điệp mong mọi người hiểu được điều đó.
財政も
運営も
本当に
大変ですが、
志がある
人たちがここには
集ってくれているので、そういう
若い
人たちにバトンタッチして
博物館をなんとかつないでいきたい」
博物館を訪れた20代女性
「戦争から80年がたって、戦争の記憶が残っている方もどんどんいなくなってしまっている中で、実際に形として残っているものに触れられる機会はすごく貴重だと思うので、これからもこういう博物館があってほしいです」
地域の資料館 閉館する施設も
地域の資料館の中には、ここ数年、運営者の高齢化などを理由に閉館を余儀なくされたところもあります。
Tài chính và việc vận hành thực sự rất vất vả, nhưng vì ở đây có những người có chí hướng tụ họp lại, nên tôi muốn chuyển giao cho những người trẻ như vậy để có thể duy trì bảo tàng này bằng cách nào đó. Nữ du khách ở độ tuổi 20 đến thăm bảo tàng nói: “Đã 80 năm trôi qua kể từ chiến tranh, những người còn giữ ký ức về chiến tranh cũng ngày càng ít đi, vì vậy tôi nghĩ cơ hội được tiếp xúc với những hiện vật còn lại thực sự rất quý giá, tôi hy vọng những bảo tàng như thế này sẽ tiếp tục tồn tại trong tương lai.” Một số bảo tàng tài liệu địa phương cũng đã buộc phải đóng cửa trong vài năm gần đây do lý do như người vận hành già đi.
このうち、元特攻隊員の男性が戦争の悲惨さを後世に伝えようと昭和63年に個人で始めた大分市の資料館では、太平洋戦争で亡くなった特攻隊員の遺品などを展示していましたが、去年8月、管理者の高齢化などを理由に閉館しました。
Trong số này, tại bảo tàng tư nhân ở thành phố Oita do một cựu thành viên đội đặc công bắt đầu vào năm Showa 63 với mục đích truyền lại sự tàn khốc của chiến tranh cho thế hệ sau, các hiện vật của các thành viên đội đặc công đã hy sinh trong Chiến tranh Thái Bình Dương từng được trưng bày, nhưng vào tháng 8 năm ngoái, bảo tàng đã đóng cửa do lý do như người quản lý đã cao tuổi.
前橋市では、終戦直前に500人以上が犠牲となった「前橋空襲」を体験した住民たちが中心となって設立し空襲に関連する資料などを展示していた資料館が、住民の高齢化のため2020年に閉館しました。
Tại thành phố Maebashi, bảo tàng do những cư dân từng trải qua cuộc không kích Maebashi khiến hơn 500 người thiệt mạng ngay trước khi chiến tranh kết thúc thành lập và trưng bày các tài liệu liên quan đến cuộc không kích đã đóng cửa vào năm 2020 do dân số già hóa.
岡山市でも、太平洋戦争末期に1700人以上が犠牲になった「岡山空襲」に関する資料の展示や研究を行ってきた民間の資料館が、代表者の高齢化などを理由に2017年に閉館しています。
Tại thành phố Okayama, một bảo tàng tư nhân đã trưng bày và nghiên cứu các tài liệu liên quan đến Cuộc không kích Okayama khiến hơn 1.700 người thiệt mạng vào cuối Thế chiến thứ hai, đã đóng cửa vào năm 2017 do lý do như người đại diện cao tuổi.
工夫凝らし 来館者数伸ばす施設も
資料館の中には、若い世代の呼び込みに力を入れて来館者数を伸ばしているところもあります。
Một số bảo tàng đang nỗ lực sáng tạo để thu hút thế hệ trẻ, nhờ đó số lượng khách tham quan cũng tăng lên.
国が民間企業に運営を委託している東京・新宿区の「平和祈念展示資料館」では、各地の学校に対して戦争関係の資料をオンライン教材として提供したり授業の一環として資料館を見学するよう呼びかけたりしていて、ここ数年は毎年200校近くが資料館を訪れているということです。
Tại Bảo tàng Tư liệu Kỷ niệm Hòa bình ở quận Shinjuku, Tokyo, do nhà nước ủy thác cho doanh nghiệp tư nhân vận hành, các tài liệu liên quan đến chiến tranh được cung cấp cho các trường học trên toàn quốc dưới dạng tài liệu học trực tuyến, đồng thời kêu gọi các trường tham quan bảo tàng như một phần của chương trình học, và trong vài năm gần đây, gần 200 trường mỗi năm đã đến thăm bảo tàng này.
また、漫画のイラスト付きの解説パネルを設置したり、夏休みの自由研究として館内の展示を新聞にまとめるワークショップを開催したりするなど、子どもの来館を促す企画も行っています。
Ngoài ra, chúng tôi còn tổ chức các chương trình khuyến khích trẻ em đến tham quan, như lắp đặt các bảng giải thích kèm tranh minh họa manga, hay tổ chức các workshop tổng hợp các triển lãm trong bảo tàng thành báo tường như một đề tài nghiên cứu tự do trong kỳ nghỉ hè.
さらに、インスタグラムなどで企画展の情報などを日々投稿しているほか、戦争体験者による講話をYouTubeで配信するなど、SNS発信にも力を入れています。
Hơn nữa, ngoài việc đăng tải thông tin về các triển lãm chuyên đề hàng ngày trên Instagram và các nền tảng khác, chúng tôi còn chú trọng phát triển truyền thông qua mạng xã hội như phát sóng các bài nói chuyện của những người từng trải qua chiến tranh trên YouTube.
こうした取り組みによって、10代から30代の来館者の割合はこの10年で2倍近くに増えたということです。
Nhờ những nỗ lực như vậy, tỷ lệ khách tham quan ở độ tuổi từ thiếu niên đến 30 tuổi đã tăng gần gấp đôi trong 10 năm qua.
先月も、都内の大学で近現代史を学ぶ学生たちが訪れ、学芸員の解説を聞きながらおよそ1時間半にわたって館内を見学していました。
Tháng trước, các sinh viên học về lịch sử cận đại và hiện đại tại một trường đại học ở Tokyo cũng đã đến thăm, tham quan bên trong bảo tàng trong khoảng một tiếng rưỡi đồng hồ trong khi lắng nghe phần thuyết minh của nhân viên phụ trách.
大学4年の男子学生
「講義で聞くのも大事だけれどこうやって実地で見た方が得られることは多いと思う。
Sinh viên nam năm thứ 4 đại học: Việc nghe giảng trên lớp cũng quan trọng, nhưng tôi nghĩ rằng mình sẽ học được nhiều điều hơn khi trực tiếp quan sát thực tế như thế này.
戦争は
悲劇しかないということを、
自分たちも
含めて
今後若い
世代に
伝えていくことが
重要だと
感じました」
平和祈念展示資料館 加藤隆さん
「戦争体験者がどんどん少なくなっていく中で、体験者と次世代の間にいるのが戦争関連の資料館です。
Tôi cảm thấy rằng điều quan trọng là phải truyền đạt cho thế hệ trẻ, bao gồm cả chính bản thân chúng ta, rằng chiến tranh chỉ mang lại bi kịch. Anh Kato Takashi, từ Bảo tàng Tư liệu Kỷ niệm Hòa bình, nói: Khi số người từng trải qua chiến tranh ngày càng ít đi, thì các bảo tàng liên quan đến chiến tranh chính là cầu nối giữa những người từng trải qua và thế hệ tiếp theo.
体験者の
経験を
次世代に
伝えていくのが
主要な
テーマなので、
関心を
持ってもらえるような
方法で
何とか
伝えていきたい」
専門家「取り巻く環境 以前より厳しく」
戦争に関する展示や施設に詳しい政治経済研究所の山辺昌彦主任研究員は、「ここ数年はそれぞれの施設でいろいろな展示や取り組みも進んできていると思うが、取り巻く環境は以前よりも厳しくなっていると思う」と述べたうえで、運営を続けるために個人や団体に協力や支援を呼びかけることや施設どうしで交流したり支え合ったりする仕組みが必要だと指摘しています。
Truyền đạt kinh nghiệm của những người từng trải cho thế hệ tiếp theo là chủ đề chính, vì vậy chúng tôi muốn truyền đạt bằng cách nào đó để mọi người có thể quan tâm. Chuyên gia: Môi trường xung quanh trở nên khắc nghiệt hơn so với trước đây. Ông Yamabe Masahiko, nghiên cứu viên chủ nhiệm của Viện nghiên cứu Kinh tế Chính trị, người am hiểu về các triển lãm và cơ sở liên quan đến chiến tranh, cho biết: Tôi nghĩ trong vài năm gần đây, mỗi cơ sở đã tiến hành nhiều hoạt động và triển lãm khác nhau, nhưng môi trường xung quanh đã trở nên khắc nghiệt hơn so với trước đây. Ông cũng chỉ ra rằng để tiếp tục vận hành, cần thiết phải kêu gọi sự hợp tác và hỗ trợ từ các cá nhân và tổ chức, cũng như xây dựng cơ chế để các cơ sở giao lưu và hỗ trợ lẫn nhau.
特に厳しい状況に置かれている民間の施設については「公立よりも民間の方が、制約を受けたり干渉されたりする機会は少ないと思うので、加害の歴史の展示など公立の施設ではあまりやっていないことをしていると思う。
Đối với các cơ sở tư nhân đang ở trong tình trạng đặc biệt khó khăn, tôi nghĩ rằng so với các cơ sở công lập, các cơ sở tư nhân ít bị hạn chế hoặc can thiệp hơn, vì vậy họ có thể thực hiện những điều mà các cơ sở công lập ít làm, chẳng hạn như trưng bày lịch sử gây hại.
今後も
干渉されることがなく
自由に、
思うように
続けていくことが
大事だ」と
話しています。
Điều quan trọng là tiếp tục tự do và theo ý mình mà không bị can thiệp trong tương lai.
そのうえで、戦争関連の資料館が果たす役割について「昔は戦争の体験者が語れば伝えることができたが、それが厳しくなっている中で博物館の役割はこれからますます大事になっていて、こういった施設を続けなければいけないという機運が広がってきているのではないかと思う。
Trên cơ sở đó, về vai trò của các bảo tàng liên quan đến chiến tranh, tôi nghĩ rằng trước đây những người từng trải qua chiến tranh có thể truyền đạt lại bằng lời kể, nhưng khi điều đó ngày càng trở nên khó khăn, vai trò của các bảo tàng ngày càng trở nên quan trọng, và tôi cho rằng đang dần lan rộng nhận thức rằng cần phải duy trì những cơ sở như vậy.
厳しい
状況の
中でも
学芸員などの
努力によって
続けられているので、これからも
続いていくことを
期待している」と
話していました。
Dù trong hoàn cảnh khó khăn, nhờ nỗ lực của các nhân viên bảo tàng và những người liên quan mà hoạt động này vẫn được duy trì, tôi hy vọng rằng nó sẽ tiếp tục được duy trì trong tương lai.